Złe samopoczucie, obniżony nastrój jest zjawiskiem, którego rozpowszechnienie rośnie wśród osób starszych. Skrajnym przypadkiem gorszego samopoczucia jest wystąpienie depresji, która staje się poważnym problemem społecznym dotykającym również osoby starsze. Jednej z przyczyn depresyjnego nastroju wśród osób starszych upatruje się w zmniejszonej aktywności społecznej [1]. A dobitną konsekwencją znacznego rozpowszechnienia depresji wśród osób starszych jest większy odsetek samobójstw wśród seniorów niż w grupie osób młodych [2].
Odwrotnością pojęcia depresji jest termin dobrostan, który z powodzeniem może być wykorzystywany w kontekście stanu ducha seniorów. Według modelu C. Ryff na dobrostan człowieka wpływa sześć znaczących elementów:
1. cel życiowy,
2. panowanie nad otoczeniem,
3. pozytywne relacje z innymi,
4. autonomia,
5. rozwój osobisty
6. samoocena.
Badania naukowe wskazują, że dobrostan psychiczny jest silnie powiązany ze zdrowiem somatycznym. Z tego powodu, analizując stan zdrowia fizycznego osób starszych, nie wolno pomijać aspektu psychicznego. A jak wskazuje wyżej wymieniony model, należy pamiętać, że rozwój osobisty, satysfakcjonujące kontakty interpersonalne i posiadanie sensu życia istotnie wpływają na funkcjonowanie jednostki [3].
Kotova wraz ze współautorami podkreślają, że u starszych pacjentów z depresją satysfakcja z życia nie zwiększa się znacząco pod wpływem przyjmowania leków przeciwdepresyjnych. Natomiast duży wpływ na dobrostan seniorów ma psychoterapia i wsparcie społeczne [1]. Z kolei Glozman i Naumova podkreślają rolę, jaką może odegrać arteterapia w życiu osób z tej grupy wiekowej [4]. Autorzy przeprowadzili badanie, w którym udział w grupowych ćwiczeniach terapeutycznych skoncentrowanych na sztuce podnosił jakość życia uczestników. Badanie to nie rozstrzyga jednak, co było głównym czynnikiem leczącym – czy samo wykonywanie zadań o charakterze artystycznym czy sposobność zaangażowania się w aktywność umożliwiającą nawiązanie kontaktów społecznych.
Przedstawione badania sugerują, że istotną rolę w budowaniu i podtrzymywaniu dobrostanu seniorów mogą odgrywać sprawnie działające kluby i organizacje zrzeszające i aktywizujące osoby starsze. Nie do przecenienia jest również stały, codzienny, „zwykły” kontakt – w ramach rodziny, w gronie przyjaciół, z sąsiadami. To często właśnie on w znaczącym stopniu może stanowić klucz do zbudowania dobrostanu seniora i odporności na depresję.
Ośrodek Psychoterapii i Psychiatrii PSYCHE PLUS
www.psycheplus.pl
Źródła
[1] Kotova, L. A., Bondarev, R. P., Semyonova, N. V. (2004). The Role and Place of Psychotherapy in the Complex Treatment of Elderly Patients and Its Significance for Improvement in Their Quality of Life. International Journal of Mental Health, 33(3), 58-62.
[2] Lapierre, S., Erlangsen, A., Waern, M., De Leo, D., Oyama, H., Scocco, P., Gallo, J., Szanto, K., Conwell, Y., Draper, B., Quinnett, P. (2015). A systematic review of elderly suicide prevention programs. Crisis. 32(2): 88–98.
[3] Brzezińska, A. I., Wilowska, J. A. (2010). Starość w kontekście psychologii pozytywnej. W: K. Wieczorkowska-Tobis, D. Talarska (red.), Pomyślna starość (s. 44-45). Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego.
[4] Glozmana, J. M., Naumova, V. A. (2014). art-therapy as a method for mobilizing personal resources in the elderly. Psychology in Russia. State of the Art, 7(3), DOI: 10.11621/pir.2014.0307.
