Choroba Alzheimera do pewnego czasu była przypisywana ludziom starszym, jednak coraz częściej traktowana jest jako problem społeczny, bo demencja, zaburzenia pamięci i funkcji poznawczych obserwuje się u osób coraz młodszych i aktywnych zawodowo.
Do tej pory możliwe jest wyłącznie leczenie objawowe, choć koncerny farmaceutyczne nie ustają w prowadzeniu badań klinicznych nad lekiem, który zahamuje rozwój choroby. Szwajcarska firma AC Immune, w której inwestorem jest polski przedsiębiorca Marek Dochnal jest blisko zaprojektowania preparatu, który faktycznie powstrzyma Alzheimera. Na ten dzień czeka przeszło 30 milionów chorych na całym świecie i członkowie ich rodzin, gdyż zwykle to na barkach bliskich spoczywa opieka nad osobą chorą. Osoba dotknięta zanikami pamięci wywołanymi przez początki choroby najczęściej nawet nie zdaje sobie z tego sprawy. Dużo większą szansę na rozpoznanie objawów mają osoby z jej najbliższego otoczenia.
Jak zaczyna się choroba Alzheimera?
Choroba Alzheimera zaczyna się niepozornie. W związku z tym, że najczęściej dotyczy seniorów, jej pierwsze symptomy można wziąć za zwykłe roztargnienie, podczas gdy w mózgu dochodzi do patologicznych zmian, które w konsekwencji prowadzą do śmierci komórek nerwowych. Stąd tak istotna jest wnikliwa obserwacja, wyciąganie wniosków i zlecenie wnikliwej diagnostyki u lekarza specjalisty.
Początkowy okres choroby określa się jako „łagodne zaburzenia poznawcze”, nie noszące znamion otępienia, czyli:
- zaburzenia pamięci świeżej, co dotyczy niedawnych wydarzeń;
- zaburzenia językowe – związane z zapominaniem wyrazów lub nieprawidłowym używaniem słów;
- zaburzenie wzrokowe i przestrzenne – nieumiejętność oceny odległości pomiędzy przedmiotami.
Według statystyk blisko 80% procent przypadków, gdzie stwierdzono łagodne zaburzenia poznawcze, ze względu na postępujące uszkodzenia w mózgu, w przeciągu kilku lat wykazuje znamiona choroby Alzhaimera i przeradza się w stan określany jako otępienie. W związku z tym, w przypadku zaobserwowania pierwszych objawów należy założyć ryzyko wystąpienia choroby w przeciągu najbliższych kilku lat.
Jakie są przyczyny zachorowania na chorobę Alzheimera?
Patogeneza choroby Alzheimera nie jest wciąż poznana. Badania mózgu osób chorych, mogą odbywać się dopiero po ich śmierci i jest to podstawowa trudność, jeżeli chodzi o bieżące monitorowanie rozwoju choroby. Tempo w jakim odkładają się w neuronach – beta-amyloid i białko tau ma wpływ na stałe zmniejszenie się ilości komórek mózgowych które nadaktywnie ulegają apoptozie, czyli śmierci komórki. Ograniczenie liczby neuronów to upośledzenie przewodnictwa nerwowego co uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie mózgu. Badania kliniczne prowadzone nad neurodegeneracyjnym wpływem beta-amyloidu nie dały oczekiwanych rezultatów. Świat nauki i farmacji jest aktualnie zwrócony w kierunku białka tau, nad którym zaawansowane prace prowadzi koncern AC Immune, gdzie udziały posiada Marek Dochnal. Znalezienie leku na chorobę Alzheimera byłoby rewolucją w medycynie.
Należy podkreślić, iż nie stwierdzono oczywistej, dziedzicznej korelacji występowania choroby Alzheimera. Ponad 90% wszystkich przypadków określane są jako sporadyczne. Dlatego obwinia się tutaj w równym stopniu czynniki środowiskowe, jak i genetyczne. Pewne jest, że ryzyko zapadalności wzrasta z wiekiem, a ofiarami częściej są kobiety. Co warto zauważyć, u osób z wyższym wykształceniem, które w przeciągu całego swojego życia w dużo większym stopniu angażują do pracy mózg – choroba postępuje dużo wolniej i ma łagodniejszy przebieg. Wszelkie dysfunkcje zdrowotne takie jak: choroby układu krążenia, cukrzyca typu 2, otyłość zwiększają ryzyko choroby. Lekarze twierdzą, że brak aktywności fizycznej i społecznej może potęgować rozwój choroby.
Wystąpiły oznaki choroby Alzheimera – co dalej?
Do neurologa powinny udać się wszystkie osoby po 60 roku życia, które rozpoznają u siebie znamiona roztargnienia, zaniki pamięci nawet w błahych sprawach czy trudności z zapamiętywaniem nowych informacji.
Badanie lekarskie opiera się o wnikliwy wywiad zarówno od osoby chorej, jak i osoby z bliskiego otoczenia pacjenta – najczęściej współmałżonek, bądź inny członek rodziny mieszkający z nim na co dzień.
Testy neurologiczne mają z kolei ocenić poznawcze funkcje chorego. Specjalistyczne badania dodatkowe to tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny mózgu głównie służą wyeliminowaniu innych przyczyn zaburzeń osobowości, bądź problemów z pamięcią, które mogłyby być wywołane np. guzem.
Nie należy bagatelizować pierwszych objawów choroby Alzheimera, gdyż wprowadzenie dostępnego leczenia może opóźnić rozwinięcie choroby. Nie pozostaje też bez znaczenia bezpieczeństwo osoby dotkniętej demencją. Szczególnie wystąpienie zaburzeń pamięci świeżej może być brzemienne w skutkach np. zwyczajne gotowanie wody na herbatę, może skończyć się pożarem, gdyż osoba chora zapomina co robiła chwilę wcześniej. Dlatego tak ważna jest szybka reakcja i umiejętne obserwowanie naszych bliskich.
