Przed nami wybory samorządowe. Postaramy się wyjaśnić o co w tych wyborach chodzi. Oczywiście od strony technicznej, a nie politycznej.
Na kogo głosujemy?
W nadchodzących wyborach oddamy głos na władze samorządowe, a więc na radnych do gmin (wiejskich i miejskich), wójtów/burmistrzów/prezydentów miast oraz na radnych powiatowych i wojewódzkich. Dlatego otrzymamy kilka list, przy pomocy których będziemy głosować na kandydatów do odpowiednich władz.
Mieszkańcy gminy podzieleni są na tzw. okręgi wyborcze. Podział następuje wg adresu zameldowania. W każdym okręgu wyborczym wybierany jest jeden lub dwóch radnych (w zależności od ustaleń gminy). Kandydaci zgłaszają swoją kandydaturę w określonym okręgu, a więc są przedstawicielami określonej grupy mieszkańców i tylko na nich ta grupa mieszkańców może głosować. Nie można więc się dziwić, że nie możemy zagłosować na swojego znajomego, jeśli kandyduje on z innego okręgu wyborczego.
Do jakiego okręgu wyborczego jesteśmy przydzieleni (wg adresu) i kto kandyduje w tym okręgu, możemy się dowiedzieć z obwieszczeń przedwyborczych.
Inaczej wygląda sprawa przy wyborze wójta/burmistrza/prezydenta miasta oraz radnych powiatowych i wojewódzkich. Tutaj wszyscy mieszkańcy gminy głosują na tych samych kandydatów.
W przypadku wyborów na wójta/burmistrza/prezydenta miasta, wybieramy tylko jedną osobę, w przypadku wyborów do rady powiatu i sejmiku wojewódzkiego, może to być jeden lub kilku przedstawicieli. Zależy to od wielkości gminy i trzeba już indywidualnie się o to dowiadywać.
Kto i gdzie może głosować?
W tych wyborach głosujemy wyłącznie na kandydatów zgłoszonych w naszym miejscu zamieszkania. Nie ma więc możliwości głosowania w innym miejscu niż miejsce zameldowania. Nie stosuje się w tych wyborach zasady zgłaszania chęci głosowania gdzie indziej (np. w przypadku wyjazdu na urlop albo wycieczkę). Nie można pobrać tzw „zaświadczeń o prawie do głosowania” i głosować na jego podstawie w dowolnym miejscu.
Jeśli w dniu wyborów nie możesz być obecny w miejscu swojego zamieszkania, twój głos przepada!
Dopisanie się do rejestru wyborców na własny wniosek
Podstawą do głosowania na danym terenie jest stały meldunek. Jest jednak kilka wyjątków, które umożliwiają głosowanie w innym miejscu niż wskazuje na to meldunek stały. Wyborca może na własny wniosek dopisać się do rejestru wyborców w innym miejscu. Poniżej opisane są takie przypadki.
Osoby nigdzie nie zameldowane na stałe (meldunek czasowy nie jest zobowiązujący) nie mają możliwości głosowania, chyba że same zgłoszą taką chęć i dopiszą się do rejestru wyborców w gminie, na terenie której przebywają.
Dopisanie do rejestru wyborców na wniosek jest możliwy również dla osób posiadających stały meldunek, ale przebywających przez dłuższy czas poza tym adresem. Wówczas mogą dopisać się na wniosek do rejestru wyborców w gminie, w której przebywają. Najczęściej uzasadnieniem do takiego dopisania jest meldunek czasowy, ale można również ubiegać się o takie dopisanie z innych powodów.
W wyborach samorządowych do rejestru wyborców mogą się również dopisać, na swój wniosek, obcokrajowcy. Warunkiem jest jednak zameldowanie na stałe w danej gminie oraz obywatelstwo jednego z państw Unii Europejskiej. Obcokrajowcy spoza Unii Europejskiej takiego prawa nie mają. Dopisanie na wniosek do rejestru wyborców obcokrajowca nie skutkuje możliwością głosowania w wyborach do sejmu i senatu oraz na prezydenta kraju.
Jeśli lokal wyborczy przydzielony osobie niepełnosprawnej nie jest przystosowany do głosowania takiej osoby, może ona złożyć wniosek o możliwość głosowania w innym lokalu wyborczym. Warunkiem jest, żeby lokal ten znajdował się na terenie tej samej gminy (w każdej gminie musi być przynajmniej jeden taki lokal).
Wszystkie te formalności związane ze zmianą miejsca głosowania należy załatwić odpowiednio wcześniej i pamiętać, że zmiany te obowiązują również we wszystkich kolejnych wyborach, aż do odwołania przez zgłaszającego wyborcę lub do momentu jego przemeldowania.
Głosowanie korespondencyjne lub przez pełnomocnika
Osoby powyżej 75 roku życia oraz osoby posiadające orzeczenie o ograniczonej zdolności do poruszania się mogą głosować przez pełnomocnika lub korespondencyjnie. Takie pełnomocnictwo musi być złożone odpowiednio wcześniej przed wójtem/burmistrzem/prezydentem miasta lub upoważnionym przez niego pracownikiem urzędu.
Druga tura wyborów
Wybory na wójta/burmistrza/prezydenta miasta mogą odbywać się w dwóch turach. Jeśli jeden z kandydatów nie uzyska odpowiedniej większości głosów, zarządza się drugą turę pomiędzy dwoma kandydatami, którzy uzyskali największą ilość głosów. Wówczas gmina ogłasza termin drugiej tury wyborów i należy się przygotować, że musimy pójść na głosowanie jeszcze raz. Wówczas nie wybieramy już radnych, głosujemy tylko na konkretnych dwóch kandydatów do władz.
