W Polsce z roku na rok rośnie liczba pozytywnie rozpatrzonych przez sąd wniosków o ubezwłasnowolnienie.Coraz częściej ta śmierć cywilna dotyka seniorów. W 2006 roku polskie sądy rozpatrzyły nieco ponad 9 tys. wniosków o ubezwłasnowolnienie, a w 2018 roku, złożono ponad 15 tys. próśb o odebranie najbliższym praw cywilnych.
Czym jest ubezwłasnowolnienie
O ubezwłasnowolnienie można wystąpić do sądu, gdy wskutek demencji, za którą idzie nieporadność życiowa, zaburzenia psychiczne, osoba nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem, a także świadomie podejmować decyzje. Instytucja ubezwłasnowolnienia, jeśli jest podejmowania z racjonalnych powodów, może ochronić osobę starszą przed konsekwencjami, działań, które nie do końca zostały przez nią zrozumiane i przemyślane.
Ubezwłasnowolnienie nie zawsze jest dobrym wyjściem
Powszechnie wiadomo, że polskie społeczeństwo się starzeje, stąd może się brać lawinowy wzrost wniosków o ubezwłasnowolnienie osób najbliższych. Często wskutek choroby senior nie jest w stanie sam funkcjonować, a rodzina w pozbawieniu go możliwości podejmowania decyzji cywilno prawnych, widzi jedyne wyjście z sytuacji. Z drugiej strony seniorzy coraz częściej są osobami zamożnymi, więc za procedurą ubezwłasnowolnienia może stać chęć przejęcia majątku po członku rodziny. Coraz częściej słyszy się głosy, że polskie rozwiązania prawne w tym zakresie nie przystają do rzeczywistości, a tym samym nie poprawiają sytuacji osób ubezwłasnowolnionych. Jeśli senior nie radzi sobie z czynnościami dnia codziennego i nie jest w stanie podejmować w swoim imieniu decyzji, do pozbawienia go prawa do wykonywania czynności prawnych w żaden sposób nie poprawi jego sytuacji.
Potrzebna zmiana
O zmianę przepisów tym zakresie apelują Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Helsińska Fundacja Praw Człowieka. Według ekspertów prawo o ubezwłasnowolnieniu powinno być zastąpione instytucją wspierania decyzji, co sprawdza się w wielu państwach europejskich. Rzecznik Paw Obywatelskich zwraca też uwagę, że zmiany są potrzebne w celu dostosowania polskiego prawodawstwa do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych oraz orzecznictwa Komitetu Praw Osób Niepełnosprawnych.
Póki co musimy funkcjonować w dotychczasowym systemie prawnym. Jedyne, co pozostaje, to zdroworozsądkowe podejście do ubezwłasnowolnienia. Nie zawsze pozbawienie praw cywilnych seniora pomoże w rozwiązaniu problemów.
Autor: Monika Łysek
Zobacz też:
