Trudno jest pisać o powieści kogoś, kto ledwie przed chwilą został uhonorowany literacką Nagrodą Nobla. Jednak nie potrafiłam sobie odmówić przyjemności podzielenia się wrażeniami po lekturze „Prawieku i innych czasów” Olgi Tokarczuk.
Zacznę od tego, że powieść pochłonęłam w niespełna dwa dni. Gdy myślę, jakim jednym słowem można określić „Prawiek”, na myśl przychodzi mi „magiczny”. Jest to proza magiczna, wręcz baśniowa, a jednocześnie trzymająca się realiów polskiej, dwudziestowiecznej wsi, którą zmieniali nie ludzie, lecz historia. Historia zmieniała też ludzi.
Powiedzieć, że jest to swoista saga dwóch najzwyklejszych rodzin: Boskich i Niebieskich, mieszkańców tytułowego Prawieku, to powiedzieć niewiele. Historia zaczyna się u progu I wojny światowej, lecz do czytelnika docierają tylko jej pomruki. Michał, mąż Genowefy, zostawia ciężarną żonę i wyrusza na front. Zostawia jej też młyn, którym musi zarządzać. Kobieta do pomocy wynajmuje pomocników, wśród których jest młody Żyd. Genowefę i chłopaka połączy wzajemna fascynacja. Z wojny wraca Michał i poznaje swoją kilkuletnią córkę, Michalinę. Nie, nie będzie tutaj dramatycznych scen romansowych, bo wszystko ma swoje miejsce i czas. Życie to czy się utartym torem. Przyroda w swej tajemniczości sprawia, iż powieść jest tak niesamowita i staje się jedną z głównych bohaterek. To z niej wszystko bierze początek, ona przenika ludzi i zwierzęta. Jest jednocześnie stała i dynamiczna. Ludzie, jak Kłoska i Anastazja, będąc blisko niej, jednocześnie stają się autsajderami. Żyją na obrzeżu społeczności, wzbudzając zarówno lęk, jak i pogardę.
„Prawiek i inne czasy” to przypowieść o ludzkim życiu, o tym, jak historia, niczym rozpędzone koło może je przetrącić i pogruchotać. Tokarczuk w prawdziwy i jedyny w swoim rodzaju sposób, pokazuje, że człowiek jest tylko elementem przyrody i wszechświata. Co prawda ważnym elementem, ale niedeterminującym jego trwanie. Świat sobie poradzi bez człowieka, a człowiek bez świata?
Autor: Monika Łyska
Książkę kupisz:
